8.2 C
Kiev
Perşembe, Mart 28, 2024
spot_imgspot_imgspot_imgspot_img

TİKA, Ukrayna’da Gagauzları yalnız bırakmadı

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 1

Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA), on yedi yıllık süreçte Ukrayna’da yaşayan Gagavuz Türklerine (Gökoğuzlara) yönelik bir dizi faaliyet ve proje gerçekleştirdi. TİKA’nın projeleri sayesinde Moldova ve Ukrayna başta olmak üzere Gagavuzların kültürel varlıklarına dikkat çekildiği gibi Türkiye bir Türk topluluğuyla daha bağlarını kuvvetlendirdi.

Haberin Diğer Fotoğrafları
 

TİKA, Gagavuz Türklerine yönelik hangi faaliyetleri gerçekleştirdi?

TİKA ilk olarak  Folklor Araştırma Kurumu ile birlikte 16-20 Ekim 2000 tarihleri arasında Tekirdağ’da V. Uluslararası Gagavuz Kültürü Sempozyumu düzenledi. Sempozyuma Moldova Cumhuriyeti Gagavuz Özerk Bölgesi, Ukrayna Kırım Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan, Belçika, KKTC ve Türkiye’den bilim adamları katıldı. Sempozyuma Avrasya ülkelerinden katılımcıların yol giderleri ile afiş ve kitapçıkların basım giderleri TİKA tarafından karşılandı.

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 3

2004’te Odesa bölgesinde faaliyet gösteren Gagavuz Halkı Kültür Derneğine, Gagavuz Dilinde haftada bir saat yayın yapan devlet televizyonuna yayın malzemesi hazırlamak ve arşiv oluşturmada kullanılmak amacıyla 1 adet kamera, 1 adet DVD okuyucu satın alınarak hibe edildi. Bununla birlikte dernekleri bünyesinde sürdürülen Türkçe kursunda kullanmak üzere 1 adet yazı tahtası, 10 adet ders sırası ve 20 adet sandalye, 100 adet kaset hibe edildi.

2005’te yine Odesa bölgesinde faaliyet gösteren Gagavuz Halkı Kültür Derneğinin, düzenlediği “Gagavuz Kültürü, Dili ve Edebiyat” konulu konferansa maddi destek verildi.

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 5

25-30 Haziran 2009 tarihleri arasında Ukrayna’nın başkenti Kiev’de Kiev Milli Taras Şevşenko Üniversitesi, Folklor Araştırmaları Kurumu ve Ukrayna Gagavuzlar Birliğinin ortaklaşa düzenledikleri “Ukrayna-Türkiye Kültür İlişkileri ve 7. Uluslararası Gagavuz Sempozyumu, Kültür – Sanat Etkinlikleri” sempozyumunda sunulan bildirilerin basımına destek verildi.

2012’de Odesa Bölgesi Gagavuzların yaşadığı 5000 nüfuslu Dmitrovka köyündeki okulun tamirat işleri TİKA tarafından desteklendi. Yine 2012’de Ukrayna Gagavuzlar Birliği’nin talebi üzerine Satılık Hacı Köyü İlköğretim okulunun kapasitesini arttırmak amacıyla anılan okulda tamirat ve tadilat işleri gerçekleştirildi.

 

2015 itibarıyla projeler arttı

2015’e gelindiğinde Gagavuz Türklerine yönelik  Destek kapsamında gerçekleştirilen Gagavuzlara Ekipman Destek Projesi ile Ukrayna’nın güney-batısında bulunan Odesa Bölgesinde Gagavuzların toplu yaşadıkları köylerdeki yedi okul ile bir kültür merkezine temin edilen akıllı tahta sistemleri, bilgisayar ve diğer eğitim ekipmanı ile anılan sosyal tesislerin fiziki şartları iyileştirildi. Böylece Gagavuz kültürünün devamlılığının sağlanması ve gelecek nesillere aktarılması hususunda destekte bulunuldu.

Yine 2015’te Gagavuz Türklerine Destek kapsamında Odesa Bölgesi Kiliyskiy Reyonunda bulunan Starıye Troyanı Genel Eğitim okulunun kısmi tadilatı ile eğitim kurumunun fiziki altyapısı iyileştirildi. Proje çerçevesinde yapılan çatı tadilatı ile pencerelerin değiştirilmesi sonucunda okulda eğitim gören 110 öğrenciye sıhhi normlara uygun ortam oluşturuldu.

Aynı yıl “Gagavuz Türklerine Destek Kapsamında Gagavuz Okullarında Bilgisayar Sınıflarının Oluşturulması” projesi ile Milli Gagavuz Okullarının fiziki şartları iyileştirildi, Gagavuz çocuklarının eğitimi için elverişli koşullar oluşturularak Gagavuz Dil ve kültürünün yaygınlaştırılmasına katkıda bulunuldu. 2016’da da bu proje devam ettirildi. Gagavuzların okudukları 4 okulda altyapının güçlendirilmesi ve çocukların modern teknolojilerden faydalanabilmelerine yönelik bilgisayar sınıfları kuruldu.

2016’da projelerin kapsamı da genişlemeye başladı. Bu yıl Odesa Bölgesi Bolgrad Reyonunda bulunan, Gagavvuzların toplu olarak yaşadıkları Vinogradovka köyünde Su Arıtma Merkezi kuruldu.

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 7

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 9

Bu yıl (2017) “Ukrayna Gagavuzlarının Tarihi” adlı eserin basımının gerçekleştirilmesiyle, Gagavuz kültürünün tanıtılması ve Türkiye’yle bağların sağlamlaştırılması adına önemli bir adım atıldı. Yine bu yıl Gagavuz Dili ve kültürünün yaşatılmasını teminen Ukrayna’nın en köklü eğitim kurumundan biri olan Kiev Milli Taraş Şevçenko Üniversitesi Filoloji Enstitüsü bünyesinde Gagavuz Dili ve Edebiyatı Bölümü açıldı. Enformasyon alanında da destek vermek amacıyla 7. kanal, Yujnaya Volna TV ve Odesa Bölgesel Televizyon kanallarında Gagavuz program sorumlusu olan 6 kişinin TRT tarafından düzenlenen eğitim/staj programına katılımı sağlandı.

TİKA’nın Türk Dünyası’na yönelik yeni projeleri ve adımları ilgi ve hayranlıkla bekleniyor.

 

Gagauzlar kimdir?

Gagavuzlar yahut Gökoğuzlar, ağırlıklı olarak bugünkü Moldova Cumhuriyeti’nde Gagauzeli Özerk Devleti’nde (160.700 kişi), Ukrayna’da (35.000 veya 40.000 kişi), Yunanistan’da (30.000 kişi), Türkiye’de (30.000 kişi), kuzeydoğu Bulgaristan’da (3000 işi), Romanya’da (1500 kişi) ve Kazakistan’da (tarkribi 1000 kişi) yaşayan, çoğunluğu Ortodoks-Hıristiyan olan bir Türk topluluğudur. Gagavuz adının anlamına ve köklerine ilişkin pek çok görüş vardır. Kıpçak-Peçenek etkisi, Anadolu’dan Selçuklu döneminde yaşanmış göç hareketi veya yine Anadolu’dan gelen hristiyanlaşmış Karamanlılarla ilgili muhtelif tartışmalar mevcuttur.

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 11

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 13

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 15

Gagavuzların çoğunluğu Ortodoks mezhebine bağlı olup Ortodoks olmayan bir kısım Gagavuz da (Katolik, Subbotnik ve Evanjelist inanışlara sahip çeşitli gruplar) mevcuttur. Gagavuzca en çok Moldova’daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi’nde  konuşulmaktadır. Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili olup komşu dillerden birçok ödünç sözcük almakla birlikte bir Türkiye Türk’ü ile Gagavuz Türk’ü kolayca anlaşabilmektedir.

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 17

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 19

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 21

Eski Gagavuz Bayrağı

TİKA, Ukrayna'da Gagauzları yalnız bırakmadı - 23

Gagavuzya veya Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi Bayrağı

 

Ukrayna Gagauzları

Gagavuzların dünyada Moldova’dan sonra en kalabalık olarak yaşadıkları ülke Ukrayna’dır. 1991 yılında Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Moldova’daki Gagauzlar bu ülkenin sınırları içinde kalmış, bir kısmı da Ukrayna sınırları içerisinde,  Odesa Bölgesi’nde ikamet etmektedir. Çoğunlukla Bolgrad İli’nin Dimitrovka, Satılık Hacı, Kubey, Kurçi, Karakurt köylerinde; Reni İli’nin Balboka köyünde, Kiliya İli’nin Eski Troyan ve Yeni Köy köylerinde; Tarutin İli’nin Krasna ve Maloyaroslavets köylerinde bulunmaktadırlar. Ayrıca Ukrayna’nın başka bölgelerinde ikamet etmekte olan Gagavuzlar da vardır. Bu köyün altısında nüfusun tamamen Gagavuzlardan oluştuğu ifade ediliyor.

2007 yılında Ukrayna’daki Gagavuzlar tarafından “Ukraya Gagauzlar Birliği” kurulmuş olup bu birliğin Ukrayna’nın 14 bölgesinde şubesi bulumaktadır. Ukrayna’da bugünkü Gagavuzların sayısının 35 bin ila 40 bin civarında olduğu ifade edilmektedir.

QHA

Diğer Haberler

Bizi Takip Edin

26,500BeğenenlerBeğen
3,252TakipçilerTakip Et
3,989AboneAbone Ol
- Reklam -spot_img

Güncel Haberler