Polonya’da Paskalya döneminde yapılan bir dizi ritüel hala geçerliliğini koruyor. Tabii ki, kimi ruhani, kimi eğlenceli bu geleneklere her gelenek ve inanışta olduğu gibi özel lezzetler de eşlik ediyor.
Polonya’da Paskalya Batı Roma Katolik takvimine göre kutlanıyor. Paskalya Pazarı, baharın ilk dolunayından sonra gelen ilk Pazar gününe denk gelir. Ayin ve uygulamalarda haliyle Hristiyanlığın sembolleri yer alıyor, ancak hala güçlü Pagan geleneklerinin etkisi devam ediyor. Hem modern hem de muhafazakar ailelerde, dini görüşleri ne olursa olsun kutlamalara katılmak, hala bir gelenek.
Polonya’da Paskalya kutlamalarının ilk işareti, kiliseye kurutulmuş çiçeklerden oluşan çok sayıda dalın getirilmesidir. Paskalya’dan bir hafta önce Palmiye Pazarı düzenlenir. Katolik geleneklerine göre bu gün, İsa’nın Kudüs’e gelişini işaret eder. Palmiye ağaçları Polonya’da çok az bulunduğundan kiliseye gidenler genellikle yanlarında keçi söğüdü veya renkli kuru dallardan örülmüş “palmiye”ler götürür.
Paskalya’dan önce gelen Kutsal Hafta bahar temizliği yapılır. Kırsal bölgelerde yaşayanlar, bu vesileyle ağıl ve ambarlarını boyar. Dindar aileler, kutlamalara özel olarak dekore edilen temsili İsa mezarlarını ziyaret eder.
Polonyalılar, Paskalya Pazarından önceki Cumartesi, katı haşlanmış yumurtaları (pisanki) boyar. Bazıları, bunun için mağazalardan aldıkları gereçleri kullanır, bazıları ise kaynamış soğan kabuğu gibi geleneksel yöntemleri tercih eder. Yumurta boyama, bazı diğer Slav kültürlerinde 5000 yıl öncesinde kalmış tılsımlı pagan ritüellerine dönüş olarak görüldüğü için reddedilir.
Bir başka Cumartesi etkinliği de Paskalya sepetleri hazırlamaktır. Beyaz bir keten ya da dantel ile kaplanan sepetler şimşir dallar ile süslenir, içerisine ise Paskalya yiyeceklerinden örnekler konur: pisanki, bir parça sosis ya da jambon, tuz ve biber, ekmek, bir dilim kek ve şeker veya plastikten yapılmış bir Paskalya kuzusu. Bunlar kutsanmaları için kiliseye getirilir.
En önemli gün Paskalya Pazarı’dır. Bazıları erkenden kiliseye gider. Birlikte kahvaltı yapmak üzere bir araya gelen aile bireyleri evleri canlandırır. Yemekten önce, Noel’de olduğu gibi gofretimsi Noel helvası paylaşılır. Herkes kutsanmış sepetten yumurtalarını alır ve karşılıklı olarak dilekte bulunur.
Kahvaltı temel olarak soğuk yiyeceklerden oluşur ve et sevenler için adeta bir ziyafet gibidir: jambon, sosis, kızartma etler, pate, yumurta, yaban turbu çeşnisi ve ekmek.
Ardından Paskalya keki çılgınlığı başlar: Uzun, yuvarlak, 15-yumurta sarısı ile yapılmış tatlı mayalı ve ortasında delik olan bir kek olan babka; kalın bir şekerleme katmanıyla kaplı üzeri kuru meyve, fındık, badem, kavrulmuş yemişlerle süslenmiş bir mazurek; veya bir çeşit cheesecake olan sernik.
Ayrıca Polonya mutfağı ve lezzetlerine kısa bakış, makalemizi de okumanızı tavsiye ederiz.
Festivalin son günü Islak Pazartesi (Śmigus-Dyngus) olarak anılan Pazartesi günüdür. Geleneklere göre bu gün, erkek çocukları kızların üzerine su atar ve onlara söğüt dallarıyla döverler. Son yıllarda bu ritüel kız erkek fark etmeden devam ediyor. Artık, su balonları, kova ya da su tabancaları ile yapılan bir su savaşına dönen bu geleneğin söğüt dallarıyla birbirine vurma kısmı çok nadir görülüyor.
Śmigus-Dyngus gelenekleri hakkında daha fazlasını merak edenler için…
Çeviren ve düzenleyen: Didem Bilgin
http://turkiye.culture.pl/